Çocuklara ödev yapma alışkanlığı nasıl kazandırılır?

Anne ve babalar için okul döneminde yaşanılan en tatsız sorunlardan biri de çocuklarının ödev yapma konusunda gösterdiği isteksizliktir. “Ödevini yap” demekten yorulan ebeveynler, bu konuda çocuklarıyla zaman zaman çatışmaya bile girerler.

Çoğu çocukta sürekli bir erteleme hali görülür. Şu çizgi filmi izledikten sonra, şu oyunu oynadıktan sonra, yemek yedikten sonra…

Anne ve babalar da çocuklarına ödev sorumluluğunu üstlenmedikleri için çoğu zaman kızarlar. Burada ailelerin kendilerine sorması gereken ilk soru, “Çocuğumuza sorumluluk duygusunu verebildik mi?” olmalıdır.

ÇOCUĞUNUZA SORUMLULUK VERİN

Sorumluluk kavramını, “başkalarının hakkına saygı göstermek ve kendi eylemlerinin bireysel sonuçlarına sahip çıkmak” olarak tanımlayabiliriz.Her anne-baba çocuğunu sorumluluk sahibi bir birey olarak yetiştirmek ister. Bununla birlikte unutmamalıyız ki hiçbirimiz sorumluluklarımızı daha en başında bilerek dünyaya gelmeyiz. Bunu zamanla öğreniriz ve doğal olarak yaşamın farklı alanlarında sorumluluklarımız da farklı olur.

İlkokul çağındaki çocuklardan oyun oynamayı ve ders çalışmayı ödevlerini bitirecek şekilde dengeleme sorumluluğunu duymasını beklemek son derece doğaldır. Amaç yüksek not almak, öğretmeni memnun etmek değildir.

Okul yaşamı, çocuğu hayata hazırlayan uzun bir dönemi kapsar. Hayata ilk adımdır bir başka deyişle. Hayatta etkin olabilmenin yolu, insanların olayları ve nesneleri düzenleyebilme başarısına bağlıdır. İşte okul da bunun kazanılması için çocuk adına önemli bir fırsattır. Kitaplar, ödevler, notlar, bilgiler, zaman… Tüm bunları doğru düzenlemeyi öğrenen çocuk, okul dışındaki hayatını da bu düzende ve kalitede yaşayacaktır.

OLUMLU SONUÇLARI ÖDÜLLENDİRİN

Sorumluluk duygusunu aşılamak için çocuğunuza bazı yükümlülükler vermeye hazır olmanız son derece önemlidir. Onun kendi başına iş yapmasına izin vermiyorsanız, sürekli yardım eden, fazla korumacı anne-babalardansanız çocuk sorumluluk almak konusunda zorluk yaşayacaktır. Üstelik sadece sorumluluk vermek de yetmez. Çocuğunuza bir sorumluluk verdiğinizde olumsuz sonuçlara katlanabilmeniz, olumlu sonuçları ise ödüllendirmeniz gerekir. Bu tutum çocukların sorumluluk almayı öğrenmelerine de yardımcı olur. Şunu unutmayın, sorumluluk almak belirli bir yaştan sonra başlayan bir öğrenme süreci değildir. Bu beceri, çocuğun doğduğu andan itibaren deneyimleyerek kazandığı, okul ortamında ise pekiştirdiği bir beceridir.

Sorumluluk örneği olarak çocuğunuzun günlük olarak yatağını düzeltmesi, üzerinden çıkardıklarını kirliye ya da dolaba koyması, yemekten sonra tabağını kaldırması, kendi işlerini tamamen kendi başına halletmesi birer sorumluluktur ve  bunlar için çocuğumuzu yönlendirmek, sorumluluk konusunda atacağımız ilk adımdır.

SÜREKLİ ÖDEV BASKISINDAN UZAK DURUN

Anne ve babalar olarak çocuktan istediğimiz şey, okuldan gelir gelmez hemen ödevin başına oturmalarıdır. ‘Hemen ödevini yap, aradan çıkar’ gibi tabirlerle, çocuğun dersi ve okulu aradan çıkarılması gereken gereksiz bişey olarak görmesine sebep oluruz. Halbuki çoğu ders, çocuğa hayatı öğretmek için bir vesiledir. Onlara dersleri ve ödevleri sevdirerek yaptırmanın yollarını bulmak, aileler olarak üzerimize düşen görevdir.

ÇALIŞMAYA TEŞVİK EDİCİ PROĞRAMLAR YAPIN

Ödev yapmak istemeyen küçük çocuğumuzu, ödevine teşvik için parka götürmek ve ona uygun bir ortam açmak etkili bir yöntem olacaktır. Ayrıyeten, ödevini yaptığı takdirde onunla açıp güzel bir film izleyeceğimizi söyleyebiliriz. Bu bir şart değil, teşvik niteliğinde olmalıdır.

DİNLENME SÜRESİ VERİN

Çocuğunuz okuldan eve geldikten sonra 30-45 dakika dinlenmesine izin verin. Bu süre, çocuktan çocuğa değişkenlik gösterse de, tekrar derse başlama konusunda ne vazgeçirecek kadar uzun, ne de dinlenmesine fırsat tanımayacak kadar kısa olmalıdır. Çalışma zamanlarını çocuğunuzla birlikte programlamanız onun bu programa uymasını kolaylaştırır. Çocuğunuz ödev yapmaya ve ders çalışmaya her gün aynı saatte başlarsa, bu davranış onun düzen alışkanlığını da pekiştirmiş olur.

ÇALIŞMA PLANI HAZIRLAYIN

Çocuğunuzun verimli çalışması için bir proğram hazırlayın.Çalışma programı planlanırken çocuğunuzun boş zamanı da olsun mutlaka. Her çocuğun oyun oynamaya, hayal kurmaya ya da arkadaşlarıyla zaman zaman bir arada bulunmaya ihtiyaç duyduğunu unutmayın.

ÇOCUKLAR ÖDEV YAPMAKTAN NASIL KEYİF ALIR ?

• Çocuğunuz size soru sorduğunda, bu sorusuna yanıt verin. Ama ödevini onun yerine yapmayın.
• Çocuğunuz ödevin tümünü yapmakta zorlanıyorsa, bunun çok fazla olduğunu söylüyorsa, ödevi parçalara bölün. İlk 10 soruyu yaptıktan sonra sonuçları kontrol etmesini, ardından diğer 10 soruya geçebileceğini söyleyin. Ara kontrollerde ona siz de eşlik edebilirsiniz.
• Ödev yapmanın da bir öğrenme süreci olduğunu çocuğunuza anlatın. Bunu bir zorluk olarak görmek yerine, problem çözmenin getirdiği mutluluğu yaşamasını, okuduğu yeni bir hikâyenin keyfini çıkarmasını tavsiye edin. Ödevleri bittikten sonra yeni hikâyeyi size anlatmasını istemek, problemleri doğru çözdüğünde onu olumlu sözcüklerle motive etmek, bu duyguların gelişmesine yardımcı olur.
• Ödevlerin öğretmeniyle arasındaki bir sorumluluk aktarımı olduğunu kavramasını sağlayın.
• Ödev konusunda yaşayacağınız çatışmanın aranızdaki iletişime zarar vermesini engellemek için ödevler bittikten sonra çocuğunuzla hiç değilse yarım saat eğlenceli vakit geçirin.
• Çocuğunuz ilkokula yeni başladıysa, oyunla geçen günlerden sonra okula gitmenin onun için önemli bir değişim süreci olduğunu bilin. Dakikalarca bir masada oturmak, yepyeni şeyler öğrenmek, eve gelip bir de ders yapmak bir anda adapte olunacak kadar kolay eylemler olmayabilir. Özellikle ilk dönemde son derece sabırlı olun.

YAPAMADIĞI ZAMAN CEZLANDIRMAYIN

Unutulmaması gereken önemli bir nokta da ödevini yapmadığı zaman çocuğu cezalandırmanın istenen sonucu doğurmayacağıdır. Zaten çocuk için çok da zevkli olmayan ödev yapmanın bir de ceza ile sonuçlandırılması bu alanda daha fazla sorun yaşanmasına yol açabilir. Olumlu davranışı pekiştirmek (ödevini yaptığı zamanları övmek, ödüllendirmek), istenmeyen davranışı cezalandırmaktan daha etkili bir yöntemdir. Bu yöntemi uygularken de ödev yapmanın kendi sorumluluğu altında olduğunu çocuğunuza anlatmayı unutmayın.

ÖDEVLERİNİ SİZ YAPMAYIN

Ödev anne ve babaya verilmez. Çocuğunuzun anlamadığı, yapmakta zorlandığı ödevlerde ona yol gösterin fakat ödevlerini sakın siz yapmayın. Bu davranış “Ne de olsa annem-babam ödevlerimi yapıyor” algısıyla birlikte sorumluluk duygusunun zarar görmesine sebep olur. Ödev yapmaya karşı özellikle direnen çocuklar için ise çocuğun özelliklerine uygun, motivasyonunu artıracak daha derinlemesine planlama yapmak gerekebilir. Bunun için bir uzmandan destek almanız hem sizi hem de çocuğunuzun hayatını kolaylaştıracaktır.