Türkiye, bu yılı uluslarası piyasaların etkisinde kalarak ama kendi ekonomik modelinden aldığı destekle de ayrışarak geçirdi.
Küresel piyasalar yapılan açıklamalar, veriler ve beklentilere paralel olarak dalgalı bir seyir izledi.
Dünya ekonomileri, 3 yıl süren koronavirüs mücadelesinin ardından büyük ölçüde normal hayata döndüğü 2022’de yüksek enflasyon problemiyle mücadele ederken, Rusya-Ukrayna savaşının ortaya çıkması ile artan belirsizlikler karşısında ilk çeyrekte pay piyasalarından kaçan yatırımcılar güvenli limanlara yöneldi.
Birinci çeyrek
Rusya-Ukrayna savaşı finansal piyasaların odağında oldu
Finansal piyasalarda, enflasyonist endişelere ilk çeyrekte Rusya-Ukrayna savaşı sonrası ortaya çıkan enerji krizi ve ekonomik belirsizlikler eklendi.
Dünyada merkez bankalarının sıkı para politikası adımları, oynaklığın yüksek kalmasına neden oldu.
Brent petrolün varil fiyatı ve buğday fiyatları rekor kırdı
Jeopolitik risklerle Brent petrolün varil fiyatı 131,1 dolarla 3,5 yılın, buğday fiyatları 13,64 dolarla tarihi zirvesini gördü.
Rusya Merkez Bankası, politika faizini yüzde 9,5’ten yüzde 20’ye çıkarırken, dolar/Rus rublesi paritesi yıla başladığı 74 seviyelerinden yükselişe geçerek 155 ile rekor kırdı.
Fed’in faiz artırımı iz bıraktı
Fed, artan enflasyonist baskılar ve jeopolitik riskler karşısında 2018’den sonra ilk kez faiz artırımına gitti ve politika faizini 25 baz puan yükselterek yüzde 0,25-0,50 bandına çıkardı.
Rusya’nın kredi notu düştü
Kredi derecelendirme kuruluşları Moody’s, S&P ve Fitch Ratings arka arkaya Rusya’nın kredi notunda indirime gitti, Rus borsası 610,33 puana kadar gerileyerek yıl başına kıyasla yüzde 62’ye yakın değer kaybetti.
Merkez Bankası’nın faiz adımları izlendi
TCMB, ilk çeyrek boyunca yüzde 14 düzeyindeki politika faizini değiştirmezken, Türk Lirasını önceleyen geniş kapsamlı bir politika çerçevesi gözden geçirme sürecinin yürütüldüğünü bildirdi.
Borsa İstanbul rekor üzerine rekor kırdı
BIST 100 endeksi, yılın ilk çeyreğinde dünya borsalarından pozitif ayrıştı ve yüzde 20,2 değer kazanarak mart ayını 2.233,30 puandan tamamladı.
Resesyon endişesi hiç dinmedi
Yılın ikinci çeyreğinde enflasyonist baskılar, Rusya-Ukrayna savaşının özellikle enerji ve gıda fiyatlarına yansımaları ile derinleşirken, merkez bankaları cephesinde giderek şahinleşen para politikaları da resesyon endişelerini gündeme getirdi.
Enflasyonda zirvelerin tazelenmesi ile Fed ikinci çeyrekte toplam 125 baz puanlık artırımla politika faizini yüzde 1,50-1,75 aralığına yükseltti, ECB de tahvil alımlarını sona erdirerek faiz artırımlarına başlayacağı sinyalini verdi.
Bu süreçte BoE üst üste 5’inci toplantısında 25 baz puanlık faiz artırımına giderek politika faizini yüzde 1,25’e çıkardı.
Rusya’da temerrüt riski arttı
Yaptırımların kıskacında finansal ve ekonomik istikrarsızlıkların arttığı Rusya’da borç ödemelerinin yapılamaması ile temerrüt riski artarken, ülke merkez bankası ikinci çeyrekte 4 kez faiz indirimine başvurdu ve politika faizini yüzde 20’den 9,5’e çekerek tek haneye düşürdü.
Türk Lirası kredilere erişimine döviz sınırı
TCMB, ikinci çeyrek boyunca politika faizini yüzde 14 düzeyinde tutarken, BDDK bankalar ve finansal kuruluşlar dışındaki şirketlerin Türk Lirası kredilere erişimine döviz sınırı getirdi.
İkinci çeyrek
Finansal piyasalardan çıkışların hızlandığı ikinci çeyrekte New York borsasında ortalama yüzde 16,7 ve Avrupa borsalarında ortalama yüzde 9 düşüş yaşanırken, BIST 100 endeksi pozitif ayrışarak yüzde 7,7 değer kazandı.
Çin, Koronavirüs salgınının etkisinden kurtulamadı
Yılın üçüncü çeyreğinde enflasyon ve resesyon ikileminde kalan merkez bankalarının hamlelerine yönelik belirsizlikler artarken, koronavirüs salgınında “sıfır vaka” politikasını benimseyen Çin ekonomisine ilişkin aşağı yönlü baskıların belirginleşmesi ve İngiltere’de finansal istikrarsızlık ortamı piyasalarda risk iştahını önemli ölçüde azalttı.
Enflasyon, ABD’de yüzde 9,1 ile 41 yılın en yüksek seviyesini göresinin ardından temmuzda zirveden dönüşün ilk sinyalini verirken, Euro Bölgesi’nde rekor tazeledi.
Üçüncü çeyrek
Fed, üçüncü çeyrekte 75’er baz puanlık faiz artırımlarına devam ederek politika faizini 2008’den bu yana en yüksek seviye olan yüzde 3-3,25 bandına çıkardı, ECB de 11 yıl sonra ilk kez üç temel politika faizinde artırıma gitti.
Japon yeni geriledi
Ultra gevşek para politikasında ısrar eden BoJ, Japon yeninin dolar karşısında tarihi düşük seviyeye gerilemesi ile 24 yıl sonra ilk kez doğrudan döviz müdahalesinde bulundu.
Sterlin/dolar paritesi düştü
İngiliz hükümetinin toplam 45 milyar sterlini bulacak vergi indirimi uygulamasını devreye alacağını duyurmasının ardından sterlin/dolar paritesi 1,0348 ile tüm zamanların en düşük seviyesine gerilerken, kurda yaşanan çalkantı karşısında BoE politika faizini son 14 yılın en yüksek seviyesine çıkardı ve günlük tahvil alım programını duyurdu.
Dolar endeksi üçüncü çeyrekte 114,8 ile 20 yılın zirvesini gördü, New York borsasında yüzde 5’e, Avrupa borsalarında yüzde 4’e yakın düşüş yaşandı.
BIST 100 endeksi dünya borsalarından pozitif ayrıştı
TCMB’nin politika faizini toplamda 200 baz puan indirdiği üçüncü çeyrekte BIST 100 endeksi, dünya borsalarından pozitif ayrışmaya devam etti ve yüzde 32,2 değer kazandı.
Dördüncü çeyrek
Yılın son çeyreğinin aktörü “resesyon” oldu
Yılın son çeyreğinde enflasyonda zirveden dönüş sinyalleri alınması ile merkez bankalarının “şahin” para politikalarının sonuna yaklaşıldığı beklentileri artarken, zorluklarla geçen 2022’nin gelecek yıla hediyesi daha birçok tartışmaya zemin oluşturacak “resesyon” teması oldu.
ABD’de yıllık enflasyon üst üste 5’inci ayında da düşerek kasımda yüzde 7,1’e geriledi, Euro Bölgesi ve Almanya’da ise yüzde 10 ile çift hanede kalmaya devam etti.
Fed, yılın son çeyreğinde toplamda 125 baz puanlık faiz artırımıyla federal fonlama oranını yüzde 4,25-4,50 aralığına yükseltti.
ECB faiz artırımına devam etti
ECB’nin 125 baz puanlık faiz artırımıyla tamamladığı son çeyrekte BoE politika faizini yüzde 3,50 ile Ekim 2008’den bu yana en yüksek seviyeye çıkardı, BoJ ise getiri eğrisi hedef bandını 25 baz puan genişleterek ultra gevşek para politikasını terk etme yönündeki ilk adımını attı.
FTX, iflas etti
Kripto para borsası FTX, içinde bulunduğu likidite sorununu çözmek için Binance ile yaptığı görüşmeler sonuçlanamayınca iflas ederken, Bitcoin’in fiyatı 15 bin 462 dolarla 2 yılın en düşük seviyesine geriledi.
TCMB, son çeyrekte politika faizini yüzde 9 ile tek haneye çekti, alınan makro ihtiyati tedbirlerle bankaların tahvil alımlarını artırması sonucu 10 yıllık gösterge tahvilin bileşik faizi yüzde 9,83’i gördü.
BIST 100 endeksi kazanımlarını artırdı
AA’nın haberine göre borsada işlem bazlı piyasa dolandırıcılığı yapıldığı iddiaları üzerine başlatılan soruşturma kapsamında 5 kişinin tutuklandığı son çeyrekte BIST 100 endeksi 5.515,67 puanla tarihi zirvesini görürken, ekim başından 22 Aralık’a kadar geçen sürede endeksin toplam kazanımı yüzde 75’e yaklaştı.
