Hurma, pide, mahya, davulcu gibi Ramazana ait geleneklerden birisi de iftar topudur. Osmanlı’dan günümüze miras kalan bu geleneğin nasıl ortaya çıktığını ve tarihçesini sizler için araştırdık…
Tıpkı ezan gibi iftar vaktini müjdeleren iftar topu, Ramazan ayı boyunca akşam ezanlarıyla beraber atılır. Bu gelenek, 1800’lü yıllarda ortaya çıkmıştır. İftar topu geleneği, topun sesini net olarak tam duyamasakta, ülkemizde halen devam etmektedir. Peki iftar topu geleneği neden ortaya çıktı? Neden iftar saatinde top atma gereği duyuldu?
İftar topu geleneği nasıl başladı?
Savaşlarda kale duvarı yıkmak veya düşmana zarar vermek için kullanılan bir aletin sesinden faydalanarak insanlara iftar saatini bildirmek, şaşırtıcı ve bir o kadar zekice bir fikir olarak karşımıza çıkar.
İftar ve sahur topu uygulaması 1835 yılında, Mevlüt kandilinde, Sultan II. Mahmut’un halka bu mübarek günü haber vermesi için atılmasıyla başlar.
Sultan Mahmut Kandil akşamından etesi güne kadar her vakit 5 top attırır. Top atılmasıyla kandilin müjdelenmesi halkın çok hoşuna gider ve Ramazanda iftar ve imsak vakitlerinde de devam etmsini isterler. O günden bu yana bu gelenek devam etmektedir.
İftar topu geleneği halen sürse bile artık imsak vaktinde top atılmıyor. Bu uygulamadan çok uzun süre önce vazgeçilmiş.
İlk iftar topu Anadolu Hisarı’nda atıldı
İftar topu geleneği Sultan Mahmut’un Anadolu Hisarı’nda top attırmasıyla başlar. Daha sonra Rumeli Hisarı’nda da atılır, sonrasında Yedikule sınırında da iftar topu atılmaya başlanır.
20-25 yıl içerisinde iftar topu geleneği tüm imparatorluğa yayılmıştır ve bir merasim öğesine dönmüştür.
Şehzadelerin doğumunda 5 gğn boyunca top atılmıştır.
Cumhuriyet döneminde, 1933’teki kutlamalarda toplar atılmıştır.
İstenmeyen kazalar meydana geldi
İftar topu geleneği tüm coğrafyaya yayılırken, ne yazıkki istenmeyen kazalar meydana gelmiş, zarar görenler olmuştur. Osmanlı devleti bu kazazedelerin ailelerine ömür boyu maaş bağlayarak vefasını göstermiştir.
Bu kazalar sonucunda Osmanlı devleti bazı kurallar getirmiş ve top ilmini bilmeyen kimselere bu görevin verilmesini yasaklamıştır.
Her bölgeye farklı top kullanıldı
Osmanlı’dan günümüze kadar iftar topu atışlarında bölgelere göre değiştirilerek; cebel topları, sahra topları, balyemez topu, dağ topu, karabina topu ve kamış topu gibi farklı toplar kullanılmış.
İslam şehirlerine yayıldı
İftar topu geleneği giderek islam şehirlerie yayılmıştır. Günümüzde başlıca Kudüs, Ürdün, Malezya, Senegal gibi ülkelerde bu gelenek devam ettirilir.
Ülkemizde halen ‘Ateşleyici yeterlilik belgesi’ bulunan kişiler tarafından, Ramazan ayında, şehirlerin kalesinden iftar topu atılır ve bu gelenek güçlü bi şekilde devam eder.
